Istnieje kilka przyczyn prowadzących do powstania tego zaburzenia ortodontycznego. Czym objawia się zgryz przewieszony? Na czym polega postępowanie terapeutyczne przy przewieszonym zgryzie?

Czym jest zgryz przewieszony i jakie ma przyczyny? 

Zgryz przewieszony to jedna z poprzecznych wad zgryzu, w której zmiany diagnozowane są względem płaszczyzny pośrodkowej ciała. Zaburzenie to dotyczy

zbytniego wysunięcia na zewnątrz zębów przedtrzonowych i/lub trzonowych. Niewłaściwe umiejscowienie zębów w łuku zębowym może dotyczyć pojedynczych zębów lub obejmować całe uzębienie boczne. Jeśli wada dotyczy tylko jednej strony, wówczas występuje zgryz przewieszony jednostronny. Gdy zęby ustawiają się niewłaściwie po obu stronach łuku zębowego, wtedy mówi się o zgryzie przewieszonym obustronnym. 

Wyróżnia się kilka przyczyn odpowiedzialnych za powstanie zgryzu przewieszonego:

• uwarunkowania genetyczne;
• asymetryczne poszerzenie szczęki i/lub zwężenie żuchwy;
• nieskoordynowana wymiana uzębienia w szczęce i żuchwie;
• odbiegające od normy ułożenie zawiązków zębów bocznych, które skutkuje nieprawidłowym kierunkiem ich wyrzynania;
• niewłaściwa praca języka odpowiedzialna za niewystarczające oddziaływanie na żuchwę lub nadmierne oddziaływanie na szczękę;
• zbyt duży język (makroglosja);
• zmniejszona objętość języka, co odpowiada za zwężenia dolnego łuku zębowego.

Ustalenie przyczyny zgryzu przewieszonego ma istotne znaczenie dla dopasowania planu i metody leczenia oraz pożądanego kierunku przesunięć zębów. W terapii wady najczęściej stosuje się odpowiednio dobrany aparat ortodontyczny. 

Współistniejące wady zgryzu 

Zgryz przewieszony bardzo rzadko jest wadą zgryzu występującą samodzielnie. Zwykle współistnieje z innymi zaburzeniami ortodontycznymi. Najczęściej obserwuje się tyłozgryz całkowity z nadmiernym wychyleniem (protruzją) siekaczy górnych w stronę wargową lub tyłozgryz całkowity z nadmiernym przechyleniem siekaczy górnych w stronę językową.

Często, jako współtowarzyszące zaburzenie, obserwowany jest również nadzgryz, stłoczenia zębów czy zgryz krzyżowy całkowity po stronie przeciwnej. Wada w postaci zgryzu przewieszonego powoduje wyraźne trudności w żuciu. Odpowiada też za ograniczenie ruchów bocznych szczęk na stronę wady. Często występuje laterogenia, czyli asymetryczny przerost żuchwy.

Jak rozpoznać zgryz przewieszony? 

Ortodonta w trakcie badania wewnątrzustnego szybko zauważy objawy zgryzu przewieszonego. Wadę tę rozpoznaje się, jeśli w pozycji zwarcia zęby boczne górne powierzchniami podniebiennymi stykają się z powierzchniami policzkowymi dolnego uzębienia. Wówczas powierzchnie żujące zębów górnych nie mają kontaktu z powierzchniami żującymi zębów żuchwy. Najczęściej wada w postaci zgryzu przewieszonego obejmuje tylko jeden ząb przedtrzonowy lub trzonowy.

 Na czym polega leczenie zgryzu przewieszonego? 

Konkretna forma terapii zgryzu przewieszonego zależy od wieku pacjenta i stopnia rozwoju zaburzenia. Czynnikiem warunkującym zadowolenie z efektu leczenia jest zadbanie o miejsce dla zęba ponownie wprowadzanego do łuku, wyeliminowanie kontaktu uzębienia przewieszonego z zębami przeciwstawnymi oraz uzyskanie miejsca na przesunięcie zębów w kierunku podniebiennym. 

Zgryz przewieszony u dziecka, u którego obecne jest uzębienie mleczne, polega na terapeutycznym szlifowaniu zębów tak, by możliwa była rozbudowa dolnego łuku zębowego. Czasem zachodzi też konieczność ekstrakcji trzonowca mlecznego. U starszaków i młodzieży do lat 13-14 można wdrożyć leczenie zgryzu przewieszonego aparatem mechaniczno-czynnościowym. Wówczas oczekiwanym efektem jest uzyskanie odpowiednich proporcji szerokości szczęk oraz prawidłowego ustawienia osi zębów bocznych. 

Najczęściej stosuje się aparat Ostrowskiego. Jego głównym zadaniem jest umożliwienie rozbudowy dolnego łuku zębowego (dzięki śrubie w dolnej płycie) oraz zahamowanie wzrostu szczęki. U pacjentów po zakończonym okresie wzrostowym zgryz przewieszony koryguje się stosując aparat cienko- lub grubołukowy. Najbardziej zaawansowane przypadki zgryzu przewieszonego z zaburzeniami w rozmiarze szczęki lub żuchwy wymuszają terapię ortodontyczno-chirurgiczną. 

Sprawdź, czym jest i jak się objawia zgryz głęboki

 Leczenie zgryzu przewieszonego aparatem ortodontycznym 

Z uwagi na specyfikę koniecznych zmian w ustawieniu uzębienia w szczęce i żuchwie, leczenie zgryzu przewieszonego za pomocą aparatu ortodontycznego wydaje się najodpowiedniejszym rozwiązaniem. W trakcie terapii należy pamiętać o konieczności utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej. W przypadku aparatu na zębach konieczne jest wyrobienie nawyku prawidłowego mycia zębów i jednocześnie dbania o sam aparat. Warto zakupić odpowiednie akcesoria higieniczne, w tym: szczoteczkę ortodontyczną, a także odpowiednio dopasowaną pastę ortodontyczną.

Wśród produktów do higieny w czasie terapii aparatem ortodontycznym powinna znaleźć się również szczoteczka jednopęczkowa, o stosowaniu której wielu pacjentów nadal zapomina. To specjalistyczna szczoteczka, której konstrukcja umożliwia docieranie do najtrudniej dostępnych miejsc w jamie ustnej oraz dokładne czyszczenie aparatu. 

Podczas terapii aparatem konieczne jest dbanie nie tylko o dokładne usuwanie osadu i płytki nazębnej z powierzchni zębów, ale również z miejsc trudnodostępnych tj.: zamki aparatu czy przestrzeni międzyzębowych. Przydatne są zatem nić ortodontyczna ze specjalną przewleczką ułatwiającą jej wprowadzanie między zęby czy płyn do płukania jamy ustnej. Zapewni to skuteczną ochronę przeciw próchnicy, wzmocni szkliwo zębów i zadba o zdrowie dziąseł.